THỜI SỰ DINH DƯỠNG

Tình hình thiếu hụt vi chất dinh dưỡng và các giải pháp can thiệp

Vi chất dinh dưỡng có vai trò hết sức quan trọng đối với sức khỏe của con người, đặc biệt là sự tăng trưởng thể chất và phát triển trí não của trẻ em. Hiện nay, vấn đề thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng quan trọng như vitamin A, sắt, Iốt còn phổ biến trên thế giới và luôn được xem là những vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng đặc biệt ở các nước đang phát triển. Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trên thế giới hiện có 3,5 tỷ người bị thiếu máu do thiếu sắt..

1. Tình hình thiếu vi chất dinh dưỡng tại Việt Nam:

Ở Việt Nam tình trạng thiếu vitamin A, thiếu sắt và thiếu Iốt đã giảm nhiều trong những năm qua nhưng vẫn còn tiếp tục là mối đe doạ tiềm ẩn đối với tình trạng dinh dưỡng và sức khoẻ.

Theo điều tra của Viện Dinh dưỡng Quốc gia năm 2009, tỷ lệ thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi là 29,2%, ở phụ nữ tuổi sinh đẻ là 28,8%, phụ nữ mang thai 36,5%. Nghiên cứu mới được thực hiện tại Việt Nam và một số quốc gia trong khu vực ASEAN cho thấy tỉ lệ thiếu sắtở trẻ dưới 6 tuổi là 23% và ở học sinh tiểu học là 11,8% .

Tình trạng thiếu hụt I-ốt cũng rất đáng quan tâm khi tỷ lệ hộ gia đình sử dụng muối i-ốt trong cả nước còn thấp chỉ 69,5%, hậu quả là có khoảng ½  phụ nữ có thai và trẻ em bị thiếu I-ốt tiền lâm sàng ở mức độ nhẹ và trung bình. Chương trình phòng chống các rối loạn do thiếu i-ốt tại TP.HCM đã triển khai được gần 20 năm. Tuy nhiên, đến nay tỉ lệ hộ gia đình tại TP.HCM sử dụng muối iod chỉ là 77,7%, và i-ốt niệu trung vị chỉ là 8,9µg/dl (số liệu 2012), vẫn còn rất thấp so với mục tiêu cần để thanh toán các rối loạn dothiếu iod (≥90% và 10-20 µg/dl). Tỉ lệ thiếu i-ốt (i-ốt niệu <10 µg/dl) ở phụ nữ mang thai TP.HCM (2007) là 72,8% và ở học sinh các cấp vào khoảng 50%. Đâylà vấn đề rất cần sự quan tâm của cộng đồng.

Mặc dù đã thanh toán cơbản tình trạng thiếu vitamin A có biểu hiện lâm sàng nhưng tỷ lệ thiếu vitaminA tiền lâm sàng ở trẻ em dưới 5 tuổi còn 14,2% và tỉ lệ này ở bà mẹ cho con bú là 28%.

Một nghiên cứu mới được tiến hành tại Việt Nam cho thấy thiếu vitamin D ở trẻ em tuổi tiểu học lên đến gần 50%.


2. Hậu quả thiếu vi chất dinh dưỡng:

Thiếu Vitamin A gây mù do khô loét giác mạc, tăng nguy cơ tử vong, kìm hãm sự phát triển thể lực, trí tuệ.

Thiếu sắt gây thiếu máu dinh dưỡng,làm giảm khả năng lao động, khả năng học tập và tăng nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng, biến cố sản khoa.

Thiếu I-ốt gây bệnh đần độn, kém phát triển trí tuệ, suy dinh dưỡng, bướu cổ.

Thiếu vitamin D gây còi xương, thấp còi, chậm tăng trưởng và gây loãng xương khi lớn tuổi.

Thiếu vi chất dinh dưỡng sẽ dẫn đến nhiều hậu quả nặng nề cho sự phát triển toàn diện ở trẻ, giảm kết quả học tập ở trẻ em, năng suất lao động ở người trưởng thành.


3. Nguyên nhân chính của tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng:

Thiếu kiến thức đúng về vai trò,chức năng, tầm quan trọng của vi chất dinh dưỡng.

Thực hành dinh dưỡng không hợp lý, ví dụ ăn không đa dạng thực phẩm, ít uống sữa.

Nhu cầu tăng vào các giai đoạn mang thai, cho con bú, trẻ em đang giai đoạn tăng trưởng nhưng cung cấp không đủ.

Mắc các bệnh lý nhiễm trùng, nhiễmký sinh trùng.

Mắc các bệnh lý ở đường tiêu hóa khiến quá trình hấp thu vi chất dinh dưỡng bị ảnh hưởng.

Các nghiên cứu của Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM cho thấy hiện khẩu phần ăn của chúng ta chưa cung cấp đủ nhu cầu khuyến nghị các vi chất dinh dưỡng như iod, sắt, kẽm, vitamin A, D, C, nhóm B.Hầu hết trẻ em ăn ít rau và trái cây- là nhóm thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng, chỉ đáp ứng khoảng 50% nhu cầu khuyến nghị về rau, trái cây, có tới 60% trẻ em tiểu học không thường xuyên ăn rau.

4. Các giải pháp phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng:

Tăng cường truyền thông giáo dụckiến thức và kỹ năng thực hành dinh dưỡng hợp lý.

Thực hiện chế độ dinh dưỡng đa dạng.

Sử dụng thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng (và thực phẩm có bổ sung vi chất dinh dưỡng) như dùng thực phẩm giàu vitamin A, chất sắt, dùng muối Iod trong bữa ăn hàng ngày.

Uống bổ sung vi chất dinh dưỡng cho các đối tượng có yếu tố nguy cơ như bà mẹ, trẻ em và học sinh. Bổ sung vitamin A cho trẻ 6-36 tháng và bà mẹ sau sinh, bổ sung viên sắt và acid folic cho phụ nữ mang thai và phụ nữ tuổi sinh đẻ.

Giữ gìn vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường.

Tẩy giun định kỳ cho trẻ trên 2 tuổi.

Thực hành nuôi con bằng sữa mẹ vàcho trẻ nhỏ ăn bổ sung đúng cách.

Nghiên cứu và đưa ra thị trường cácthực phẩm có bổ sung vi chất. Tại Việt nam hiện nay chúng ta đã có các sản phẩm thực phẩm bổ sung vi chất do chính các nhà khoa học dinh dưỡng thuộc các đơn vịnhư Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM tiến hành và được các nhà sản xuất ứng dụng đưa ra thị trường như sữa bổ sung nhiều vi chất dinh dưỡng, nước mắm bổ sung sắt, mì gói bổ sung vitamin nhóm B, đường bổ sung vitamin A, dầu ăn bổ sung vitamin A...

5. Tình hình phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng tại TPHCM:

Nhiều năm qua được sự quan tâm của các cấp uỷ Đảng và chính quyền thành phố Hồ Chí Minh, hoạt động phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng đã được Sở Y tế giao cho Trung tâmDinh dưỡng thành phố Hồ Chí Minh thực hiện nghiêm túc, đạt kết quả cao,mang lại những hiệu quả trong việc cải thiện tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe của người dân thành phố, đặc biệt là trẻ em và phụ nữ mang thai. Hàng năm có trên 300.000 trẻ em thành phố từ 6-36 tháng tuổi được uống vitamin A (trên 99% trẻ em trong độ tuổi). Tỷ lệ phụ nữ sau sinh con được uống vitamin A là 98%. Tỷ lệ phụ nữ mang thai được cấp viên sắt cũng luôn đứng đầu các tỉnh thành trong cả nước (98,1%). Toàn bộ nữ sinh trung học phổ thông của thành phố được cấp viên sắt uống bổ sung theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới và Bộ Y tế.

Với những nỗ lực của ngành y tế, các ban ngành và sự hưởng ứng tích cực của cộng đồng, tình trạng dinh dưỡng trẻ em thành phố Hồ Chí Minh đã có những cải thiện rõ rệt. Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em đã giảm từ 18,1% (năm 1999) xuống còn 5,3% (năm 2012), là địa phương có tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em thấp nhất trong toàn quốc.

Ngày Vi chất dinh dưỡng toàn quốc năm 2013 sẽ được triển khai với các nội dung chính sau:

Tổ chức các hoạt động truyền thông giáo dục dinh dưỡng trong đó nhấn mạnh nội dung phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng nhằm nâng cao kiến thức và thực hành của người dân đặc biệt là các bà mẹ và trẻ em.

Cho trẻ 6 đến 36 tháng tuổi và bà mẹ vừa mới sinh con trong vòng 1 tháng uống Vitamin A liều cao. Tổng cộng sẽ có khoảng 5 triệu trẻ em được uống Vitamin A trong Ngày vi chất dinh dưỡng.

Đẩy mạnh công tác giáo dục truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng và cộng đồng về phòng chống thiếu máu dinh dưỡng cho phụ nữ tuổi sinh đẻ, đặc biệt là phụ nữ mới kết hôn và phụ nữ mang thai.

Tổ chức cân đo trẻ em dưới 5 tuổi đánh giá tình trạng dinh dưỡng của trẻ em.

Phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng là một giải pháp quan trọng trong cải thiện tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe của phụ nữ, trẻ em (đặc biệt đối với suy dinh dưỡng thấp còi). Hoạt động phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng sẽ đạt hiệu quả cao và bền vững khi chúng ta huy động được sức mạnh của toàn xã hội.

BS CK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp
Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM

 

Các tin khác